သင္ဘယ္လိုလူလဲ

Men, though they look, fail to see what is well-being, what is the good in life.

Aristotle, Eudemian Ethics

ေရွးဂရိဒႆနဆရာၾကီး အရစၥတိုတယ္သည္ သူ၏ဘဝတစ္ေလွ်ာက္လံုးတြင္ ဒႆနိကေဗဒဆုိင္ရာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိမႈ အမ်ားအျပားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူ၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားတြင္ ေလာကကို ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း၊ (တစ္နည္း) အမ်ဳိးအစားခြဲျခင္း (categorization) မွာ ေႏွာင္းလူတို႔အေပၚ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ အမ်ားအျပားရွိခဲ့သည္။ သူသည္ လူႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း စရိုက္လကၡဏာ ေလးမ်ဳိးကို ယုတၱိနည္းက် ခြဲျခားသတ္မွတ္ခဲ့သည္။ (တကယ္တမ္း ခြဲျခားခဲ့သည္မွာ ေျခာက္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ္လည္း အစြန္းေရာက္ႏွစ္မ်ဳိးျဖစ္သည့္ လူလြန္မသား (superhuman) ႏွင့္ မိစာၦ (bestial) တို႔မွာ အင္မတန္႔ အင္မတန္ ရွားပါးေသာေၾကာင့္ ခ်န္လွပ္ထားခဲ့ပါသည္။)

အရစၥတိုတယ္ ခြဲျခားျပခဲ့ေသာ လူစရိုက္ေလးမ်ဳိးတုိ႔မွာ လူေကာင္း (the virtuous)၊ ေရာင့္ရဲလြယ္သူ (the continent)၊ ေရာင့္ရဲမလြယ္သူ (the incontinent) ႏွင့္ လူဆိုး (the vicious) တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ စရိုက္တစ္ခုျခင္းစီကို နားလည္လြယ္ေစရန္ ဥပမာပံုေဆာင္၍ ျပသပါမည္။

ေက်ာ္ေက်ာ္ လမ္းေလွ်ာက္လာေသာ လမ္းခုလတ္တြင္ ပိုက္ဆံအျပည့္ႏွင့္ ပိုက္ဆံအိတ္တစ္လံုး ေကာက္ရသည္ ဆိုပါစို႔။ အကယ္၍သာ ေက်ာ္ေက်ာ္သည္ “လူေကာင္း” တစ္ေယာက္ ျဖစ္သည္ဆိုပါလွ်င္ သူသည္ ပိုက္ဆံအိတ္ကို သက္ဆုိင္ရာသုိ႔ အပ္ရန္ ခ်က္ခ်င္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်သည္သာမက အပ္ႏွံရာတြင္ ေက်ေက်နပ္နပ္ၾကီး လုပ္ေဆာင္ေပလိမ့္မည္။ လူေကာင္းသည္ သူ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တို႔ႏွင့္ အလိုက္သင့္ပင္ ျဖစ္ေနလိမ့္မည္။ အကယ္၍သာ ေက်ာ္ေက်ာ္သည္ “ေရာင့္ရဲလြယ္သူ” တစ္ေယာက္ ျဖစ္သည္ဆိုပါက သူသည္ သက္ဆိုင္ရာသို႔ အပ္ရန္ မွန္ကန္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ခ်ေပလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္ ထုိသို႔ ျပဳလုပ္ရာတြင္ သူ၏ စိတ္ဆႏၵနွင့္ ဆင္ျခင္တုံတရားတို႔ အနည္းႏွင့္အမ်ားေတာ့ လြန္ဆဲြေနေပလိမ့္မည္။ ေရာင့္ရဲလြယ္သူသည္ မွန္ကန္ေသာအမႈကို ျပဳလုပ္ရန္ သူ၏ စိတ္ဆႏၵကို အနည္းႏွင့္အမ်ား တိုက္ခုိက္ရေပမည္။

ေက်ာ္ေက်ာ္သည္ “ေရာင့္ရဲမလြယ္သူ” တစ္ေယာက္ ျဖစ္ခဲ့ပါလွ်င္မူ သူသည္ ပိုက္ဆံအိတ္ကို ယူသြားေပမည္။ သူ၏ စိတ္ထဲတြင္ ထိုသုိ႔ယူသြားျခင္းသည္ မေကာင္းမွန္းသိေသာ္လည္း ဆင္ျခင္တံုတရားက စိတ္ဆႏၵကို ရံႈးနိမ့္ေနခဲ့သည္။ “လူဆိုး” တစ္ေယာက္အတြက္မူ မေကာင္းမႈကို ျပဳလုပ္ရန္ မေႏွာင့္ေႏွးဘဲ စိတ္ဆႏၵႏွင့္ ဆင္ျခင္တံုတရားတို႔သည္ တက္ညီလက္ညီ ရွိေနပါလိမ့္မည္။

အထက္ပါ ဥပမာမ်ားကိုၾကည့္လွ်င္ အရစၥတိုတယ္၏ လူေလးမ်ဳိးကို သေဘာေပါက္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္။ တစ္ခုရွိသည္မွာ ဤေလးမ်ဳိးတို႔သည္ ယုတၱိေဗဒနည္းက် ေလးမ်ဳိးသာ ျဖစ္သည္။ အမွန္တကယ္ အျပင္ေလာကတြင္ ဤေလးမ်ဳိးထက္မက ရွိႏုိင္ပါသည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္မွာ အရစၥတိုတယ္သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ ၂၀၀၀ ေက်ာ္မွ သူေနထုိင္ေသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေပၚ အေျခခံ၍ ဤေလးမ်ဳိးကို တင္ျပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္မူ ဤေလးမ်ဳိးသာမက “ေၾကာင္သူေတာ္ ၾကြက္သူခိုး”၊ “မ်က္ႏွာေျပာင္တုိက္သူ” စသည္ျဖင့္ အမ်ဳိးအစား အသစ္မ်ား ေပၚထြက္ေကာင္း ေပၚထြက္ေနပါလိမ့္မည္။ မည္သို႔ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ အရစၥတုိတယ္၏ လူေလးမ်ဳိးကို သိရွိထားျခင္းအားျဖင့္ လူတုိ႔ႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ အက်ဥ္းဖ်င္း အမ်ဳိးအစားခြဲျခားကာ သတိျပဳဆက္ဆံႏုိင္ပါသည္။ ကဲ . . . သင္ ဘယ္လုိလူလဲ ?

က်မ္းကိုး

1. Aristotle, Ethics

2. The Simpsons and Philosophy