Euthyphron အေၾကာင္း (၁)

Euthyphron ရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းအရာက ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈ (Piety) ပဲ။ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ Euthyphron ထဲမွာ ပေလတိုရဲ႕ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ အေပၚ ဘယ္လိုျမင္သလဲဆိုတာ ေတြ႕ရမွာ မဟုတ္ဘူး။ ေျပာခ်င္တာက သူ႕ရဲ႕ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ အေပၚမွာရွိတဲ့ အၿပီးသတ္အျမင္ ျပည့္ျပည့္စံုစံုကို ေတြ႕ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္လည္း ဒီအေရးအသားထဲမွာ ပေလတိုရဲ႕ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ အေပၚ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာဆင္ျခင္ထားတဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ အပိုင္းတစ္ခုကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ Euthyphron ကိုေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ပေလတိုသိခဲ့တဲ့ အမွန္တရား (Truth) အျပည့္အဝကိုေတာ့ ေတြ႕ရမွာမဟုတ္ဘူး။ အမွန္တရား ရဲ႕ တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းကိုပဲ ေတြ႕ရမွာျဖစ္တယ္။ အခ်ိန္တည္းမွာပဲ အမွန္တရား ရဲ႕တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းဆုိတာဟာ အမွားရဲ႕ (Untruth) တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းလို႔လည္း ဆိုလို႔ရမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဒီအေရးအသားကို ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ပေလတိုသိခဲ့တဲ့ အမွန္တရား အျပည့္အဝကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မေတြ႕ႏုိင္ရင္ေတာင္မွ Euthyphron မွာ ျပခဲ့တဲ့ အမွန္တရား တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းကို နားလည္ ေက်ညက္ၿပီးမွသာ ပေလတိုသိခဲ့တဲ့ အမွန္တရား အျပည့္အဝကို ေတြ႕ႏုိင္လိမ့္မယ္။ “Euthyphron မွာ” ထက္စာရင္ “Euthyphron ကတဆင့္” လို႔ေျပာရင္ ပိုမွန္လိမ့္မယ္။

Euthyphron ကတဆင့္ျပခဲ့တဲ့ အမွန္တရားတစ္စိတ္တစ္ပုိင္း (Half-truth) က သမာ႐ိုးက်အမ်ဳိးအစားျဖစ္တ့ဲ အမွန္တရားတစ္စိတ္တစ္ပုိင္း မဟုတ္ဘူး။ သမာ႐ိုးက်အျဖစ္ဆံုး အမွန္တရားတစ္စိတ္တစ္ပိုင္းေတြဆိုတာ အမ်ားက လက္ခံထားတဲ့ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြ (Opinion) ကို ေဖာ္ျပတယ္။ Euthyphron ကတဆင့္ ျပထားတဲ့ အမွန္တရား တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းက အမ်ားက ေယဘုယ်အားျဖင့္ လက္ခံထားတဲ့ အမွန္တရားတစ္စိတ္တစ္ပုိင္း မဟုတ္ဘူး။ ဒီအမွန္တရား တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းဟာ သာမန္အားျဖင့္ လက္ခံထားတာ မဟုတ္တဲ့ အတြက္ ကသိကေအာက္ႏုိင္တယ္ (Irritating)။ ဒါေပမယ့္ တနည္းအားျဖင့္ ကသိကေအာက္ႏုိင္တဲ့ အမွန္တရားတစ္စိတ္တစ္ပုိင္းဟာ သမာ႐ိုးက် အမွန္တရား တစ္စိတ္တစ္ပုိင္းထက္သာတယ္။ ကသိကေအာက္ႏုိင္တ့ဲ အမွန္တရားတစ္စိတ္တစ္ပုိင္းကို ရဖို႕အတြက္ အနည္းငယ္ အားစိုက္ထုတ္ရတယ္။ စဥ္းစားရတယ္။ အဲေတာ့ Euthyphron ကိုဖတ္ၿပီး စဥ္းစားခန္းဝင္ၿပီးေတာ့ ေနာက္ဆံုးရလာတဲ့ ရလဒ္က ကသိကေအာက္ျဖစ္စရာ ယာယီအေျဖပဲဆုိရင္ေတာ့ သိပ္ေတာ့ ေက်နပ္စရာမေကာင္းလွဘူး။ ဒါကို ႏွစ္သိမ့္လို႔ရတာ ႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္။ ပထမက စဥ္းစားျခင္းဆိုတာကိုကေက်နပ္စရာေကာင္းတဲ့ လုပ္ရပ္လို႔ ယူဆလို႔ရတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက စဥ္းစားျခင္းဆိုတာ ဘယ္လိုပဲေက်နပ္စရာေကာင္းပါေစ ေနာက္ဆံုးရလဒ္က ပိုအေရးႀကီးတယ္လို႔သာ ယူဆမယ္ဆိုရင္ ပေလတိုရဲ႕ စ႐ိုက္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ အေၾကာင္း ၿပီးျပည့္စံုတဲ့အျမင္ သို႔မဟုတ္ အမွန္တရားဟာ လံုးဝေက်နပ္စရာေကာင္းမွာျဖစ္ၿပီး ကသိကေအာက္ျဖစ္မွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆႏုိင္တယ္။

Euthyphron ဆိုတာ ယူသိုင္ဖရြန္နဲ႔ ဆိုကေရးတီးတို႔အၾကား ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ အေၾကာင္း စကားဝုိင္းျဖစ္တယ္။ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ ရဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ သံုးခုကို အဆိုျပဳထားၿပီး သံုးခုလံုး မလံုေလာက္ေၾကာင္း ျပထားတယ္။ ဒိုင္ယာေလာ့ရဲ႕ အဆံုးကို ေရာက္တဲ့အခါမွာ စာဖတ္သူအေနနဲ႔  ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဇေဝဇဝါျဖစ္သြားတယ္။ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ ဆိုတာဘာလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တု႔ိမသိဘူး။ ဒါေပမယ့္ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈဆုိတာ လူတိုင္းမသိဘူးလား။ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းတယ္ဆိုတာ မိ႐ိုးဖလာ နတ္၊ ဘုရားေတြကို မိ႐ိုးဖလာ ဓေလ့ထံုးစံအတုိင္း ကိုးကြယ္တာပဲ။ ဒါေပမယ့္ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈဆိုတာ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးေကာင္း (virtue/excellence, ᾰ̓ρετή) တစ္ခုလည္း မဟုတ္ဘူးလား။ ဒါဆိုရင္ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့ အရာတစ္ခု မဟုတ္ဘူးလား။ ဒါေပမယ့္ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈဆိုတာ တကယ္ေကာင္းတာလား။ မိ႐ိုးဖလာ နတ္၊ ဘုရားေတြကို မိ႐ိုးဖလာ ဓေလ့ထံုးစံအတုိင္း ကုိးကြယ္တာဟာ ေကာင္းေသာအရာတစ္ခုလား။ Euthyphron ထဲမွာ ဒါကို မေျဖထားဘူး။ ပိုၿပီးတိတိက်က် ေျပာရရင္ Euthyphron ထဲမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ထဲမွာ မေျဖထားဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပေလတိုရဲ႕ ဘယ္ဒိုင္ယာေလာ့မဆိုမွာ ေဆြးေႏြးခ်က္ဆုိတာဟာ ဒိုင္ယာေလာ့ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုပဲျဖစ္တယ္။ logos လို႔ေခၚတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြ၊ စကားလံုးေတြကတစ္ပိုင္း၊ ergon လို႔ေခၚတဲ့ လုပ္ရပ္ေတြ၊ အျဖစ္အပ်က္ေတြ၊ ဒိုင္ယာေလာ့ထဲမွာ ဘာျဖစ္ေနလဲဆိုတာေတြ၊ ဇာတ္ေကာင္ေတြ ဘာလုပ္ေနသလဲ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲဆိုတာေတြက တစ္ပိုင္းျဖစ္တယ္။ အဆံုးမွာ logos အရ ႏႈတ္ဆိတ္ေနေပမယ့္ အျဖစ္အပ်က္ေတြက စကားလံုးေတြနဲ႔ဖံုးထားတာကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏုိင္တယ္။

ဆိုကေရးတီးနဲ႔ ယူသုိင္ဖရြန္တို႔အၾကား စကားဝုိင္းဟာ ဆိုကေရးတီးကို ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈမရွိဘူးလို႔ စြတ္စြဲခံရၿပီးေနာက္မွ ျဖစ္တယ္။ ဒိုင္ယာေလာ့ထဲမွာလည္း ဒီအျဖစ္အပ်က္၊ ဒီအခ်က္ကို ညႊန္းဆိုထားတာေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႕ရတယ္။ ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စဥ္းစားရမွာက ဆုိကေရးတီးဟာ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းသူတစ္ေယာက္လား၊ ဆိုကေရးတီးအေနနဲ႔ မိ႐ိုးဖလာ နတ္၊ ဘုရားေတြကို မိ႐ိုးဖလာ ဓေလ့ထံုးစံအတုိင္း ကိုးကြယ္သလားဆိုတာပဲ။ ဒီေတာ့ Euthyphron ထဲမွာ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈအေၾကာင္း ႏွစ္မ်ဳိးေတြ႕ရတယ္။ ပထမက ယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈဆိုတာဘာလဲဆိုတဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္၊ ဒုတိယက ဆိုကေရးတီးရဲ႕ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ျပႆနာအေၾကာင္း ေဖာ္ျပခ်က္။ ဒီႏွစ္ခုကို ၾကည့္လိုက္ရင္ သီးသန္႔ အေၾကာင္းအရာ အမ်ဳိးအစားႏွစ္ခုလို႔ ထင္ရတယ္။ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈဆိုတာဘာလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းက ဒႆနဆုိင္ရာေမးခြန္းျဖစ္ၿပီး ဆိုကေရးတီးက ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းသူလားဆိုတဲ့ေမးခြန္းက ဒႆနဆန္တာထက္ အတင္းအဖ်င္းပိုဆန္တယ္။ ဒါဟာ တနည္းအားျဖင့္မွန္တယ္ဆိုေပမယ့္ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္တစ္ခုကို ထည့္မစဥ္းစားထားဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တကယ့္ဒႆနေမးခြန္းက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားတ့ဲ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈ ဟာ virtue လား ဆိုတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ရွိႏုိင္တဲ့ အတုိင္းအတာအေလ်ာက္ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးေကာင္းေတြအားလံုးရွိထားတဲ့သူဟာ ဖီလိုဆိုဖာ (philosopher) ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ အကယ္၍သာ ဒႆနပညာရွင္ဟာ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းသူတစ္ေယာက္ဆိုရင္ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈဟာ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးေကာင္းပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဆိုကေရးတီးက ဒႆနပညာကို ကိုယ္စားျပဳတယ္။ ဒီေတာ့ ဆိုကေရးတီးကသာ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းသူျဖစ္ရင္ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈဟာ ကိုယ္ရည္ကုိယ္ေသြးေကာင္းပဲ။ သူကသာ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းသူ မဟုတ္ခဲ့ရင္ ယံုၾကည္ကုိင္း႐ိႈင္းမႈဟာ ကိုယ္ရည္ကုိယ္ေသြးေကာင္းမဟုတ္ဘူး။ ဒီေတာ့ ဆိုကေရးတီးက ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းသူ ဟုတ္မဟုတ္ဆိုတဲ့ အတင္းအဖ်င္းေမးခြန္းကို ေျဖျခင္းအားျဖင့္ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈရဲ႕ အႏွစ္သာရနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဒႆန ေမးခြန္းကို ေျဖလို႔ရမွာျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့ Euthyphron ထဲမွာ ဆုိကေရးတီးရဲ႕ ယံုၾကည္ကိုင္း႐ိႈင္းမႈအေၾကာင္း ဘာေတြ ေတြ႕ႏုိင္မလဲ ၾကည့္ရေအာင္။

အပိုင္း(၂) ဆက္ရန္